Mustafa Armağan-Ramazan’ı tahtından indirdik

Ramazan’ı tahtından indirdik

1 Ramazan dendiğinde zihninizde ne canlanır? Sizce, nedir ramazan yahut ne değildir?
Ramazan denilince bakıyorum da ilahiyatçılarımız bile eski Ramazanlarda reçel, sucuk ve pastırma küplerinden söz etmeye başladılar. İftar ve sahur menüleri de indirime giriyor! Okuyoruz. Demek ki manevi bir asansör olması gereken orucun da maddileştirilmesi böyle oluyor. Ramazan deyince şeytanın bizi yeryüzüne mıhlayan ağırlığından kurtaracak bir hafiflik gelmeli akla. Yemekten ve içmekten özgür olma…

2 Oruç tutmak, sizce salt yemekten ve içmekten uzak durmak mıdır?
Açlık ve susuzluk işin ilk basamağı. Onun ardından çıkılacak uzunca ve sarp bir yol var ki, ona kendini yenmek diyoruz. Ramazan bize kendini yenen insanı yetiştirmenin yöntemlerini öğretir. Maalesef kendine yenilenlerin kurduğu bir maddi uygarlıkta Ramazanın mesajı bize yıldızlar kadar uzak.

3 Sizce Ramazanla birlikte özellikle de ‘yardımlaşma’ olgusunun belirgin bir biçimde öne çıkmasının sebebi nedir?
Bir gün Efendimiz’in (sas) evine gelen gelen kişi kurbandan pay istiyor. Hz. Ayşe gelen şahsa kurbanın üçte ikisini veriyor ve ‘Biri bize kaldı’ diyor. Bunun üzerine Efendimiz, ‘Hayır, asıl verdiğimiz ikisi bize kaldı’ diye düzeltiyor. Biz vermeyi kayıp, almayı kazanç gören kapitalist anlayışın etkisiyle olsa gerek asıl kazancın nerede olduğundan gafil bulunuyoruz. Asıl yatırım, ahrete yapılandır anlayışıyla bakılınca perde kalkmaya başlar. Ramazan bu perdeyi kaldırmamıza yardımcı olduğu için ‘Ramazan-ı Şerif’tir.

4 Oruç tutmanın ‘bilimsel’ olarak da ‘çok iyi’ ve ‘çok yararlı’ olduğu yönündeki yaklaşımları nasıl karşılıyorsunuz?
Oruç tutmak vücuttan ziyade nefse ve ruha iyi gelir, bir. Yararlı olmasaydı oruç tutmayacak mıydık? İki. Ramazan bir ‘yeme ayı’ değil, bir yememe ayıdır, üç. Ramazan oruçtan ibaret değildir, dört. Mesela itikâf sünnetini neden kimse hatırlamaz veya hatırlatmaz? O da Ramazanın ayrılmaz bir parçasıdır halbuki.

5 Bir Ramazan klasiği vardır malumunuz… “Nerede o eski Ramazanlar!”  Sahi sorun nerededir? Zamanda mı yoksa geçen zamanla birlikte değişen algılarda mı?
İnanın, her nesil “Nerede o eski Ramazanlar!”  sözünü söylemiştir. Bize mahsus bir söz değildir yani. Ancak Ramazan, sadece şekil ve kalıp olarak eskide yaşanır, yeni şartlarda yaşanmaz demenin bir başka yolu olmamalı bu ifade. Oruç, Kur’an, ibadet… Bunlar hep yaşayacak, kıyafetleri değişse de. Bence asıl kaybolanın farkına varamıyoruz. Ramazanı tahtından indirdik biz. Onbir Ayın sultanı diyoruz değil mi? Bu söz aslında Ramazanın hayatımızı yönettiğini, yönetmesi gerektiğini anlatır. Peki soruyorum: 11 ayımızı Ramazan mı yönetiyor? İşte bu soruya olumlu cevap veren insanlar çoğalınca hakiki Ramazanları idrak etmeye doğru adım atacağız.

6 İlk orucunuzun sizin için anlamı neydi? O günü nasıl tamamlamıştınız?
Bursa’da oturuyorduk. Bir kış Ramazanı olduğunu gayet iyi hatırlıyorum. Daha önce ‘yarım oruç’ tutmuştum gerçi ama tam gün hiç tutamam zannediyordum. Sabrettim ve iftar vaktinde orucun adeta benden doğduğunu hissettim. O gün bugündür baba-oğul gibi geçinip gidiyoruz.

7 Bir Ramazan hatıranız?
Fatih Camii’nin içinde açtığım iftarları hiç unutmuyorum. Zeytin, peynir, hurmayla iftar açıp hemen namaza durmak ve camiden hafiflemiş olarak çıkmak tarif edilmez bir güzellikti. Caddede restoranların içi, yemekten bitap düşmüş insanlarla doluydu ama ben hala yeme özgürlüğüne sahiptim!

8 Ramazan ayına girildiğinde bazıları için ilginç bir biçimde Ramazan Eğlenceleri’ de gündeme geliyor. Ramazanla eğlence arasında nasıl bir bağ vardır sizce? Ya da var mıdır?
Kantolar, ortaoyunları, düetler, tiyatro kumpanyaları, Hayalî Küçük Ali’ler, Jerfin Hanımlar, Direklerarası’nın türlü eğlence mekânları ve kadınların göz süzerek gönül avladıkları, erkeklerin piyasa yaptıkları Ramazan akşamları… Ne İstanbul tarih boyunca böyle eğlendi, ne de bunlar varken bile İstanbul halkının tamamı piyasa yapıyordu. TRT’nin Darülbedayicilerle el ele verip bizi içine soktuğu bu sahte tarihi izale babında şunu söyleyeyim ki, Ramazan’da eğlence vardı ama farklıydı. Mesela Kur’an okuyarak veya teravih kılarak da ‘eğlenebilir’ bir Müslüman!

9 Elektriğin olmadığı zamanlarda ‘mahya’ muhteşem bir sanat eseri olarak arz-ı endam ederdi Ramazanlarda. Hatta kimi batılı entelektüeller, tanık oldukları bu sahneyi, “gökten yıldızları koparıp iki minare arasına dizmek’ şeklinde tasvir etmişler. Size bir mahya yazma imkânı verilseydi, ne yazmak isterdiniz?
“Alemlere rahmet!”

Son olarak:  Sizin eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?
Asıl bayramın Ramazanda bulunduğunu unutmayalım.